Այսօր Ընտրական օրենսգրքի շուրջ խորհրդարանական լսումներ են նախատեսված, և ակնհայտ է, որ քննարկումները բավականին բուռն կընթանան: Թեմայի շրջանակներում ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար ՎԱՀՐԱՄ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆԻՆ «Իրատեսը» մի քանի հարց ուղղեց:
-Մի կողմից՝ արտախորհրդարանական ընդդիմադիրները պնդում են, թե ԸՕ-ն բարդացրել, խճճել են, որ կեղծումների համար պարարտ հող ստեղծեն, մյուս կողմից՝ խորհրդարանական ընդդիմությունը դժգոհում է, որ իրենց առաջարկները չեք ընդունում: Ի վերջո, իշխանությունը ո՞ր ճանապարհով է գնալու, ինչո՞ւ ընդդիմախոսների նկատառումները բանի տեղ չեք դնում:
-Իշխանությունը գնում է ԸՕ-ի ավելի շատ վերահսկման և անխոցելի դարձնելու ճանապարհով: Ցանկալի է, որ բոլոր ուժերն ունենան քաղաքական կամք և ԸՕ-ի դերակատարությունը քիչ լինի: Ինչ վերաբերում է ընդդիմության առաջարկներին, մենք հայտարարել ենք, որ երկու ձեռքով կողմ ենք ընտրատեղամասերում տեսախցիկների տեղադրմանը, միայն պետք է ճիշտ մեխանիզմներ ընտրել: Սա ֆինանսավորման հետ կապված խնդիր է, որի շուրջ բանակցություններ պետք է լինեն: Ազգային փոքրամասնությունների հետ կապված դրույթի առնչությամբ եթե կլինեն ավելի լավ առաջարկություններ, կընդունենք: Լրագրողների թվի հետ կապված հարցերը ևս պատրաստ ենք քննարկելու և լավ հնարավորություն ստեղծելու:
-Քաղաքական ուժերից պահանջվում է իրենց ցուցակներում ընդգրկել ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչների: Ինչպե՞ս եք պատկերացնում այս դրույթի կիրառումը:
-Դրա համար ընդդիմությանն ասում ենք` եթե ունեք ավելի լավ առաջարկ, դրանով առաջ շարժվենք: Բայց ազգային փոքրամասնությունները մեր քաղաքական ակտիվ կյանքին անպայման պետք է մասնակցեն: Այս առումով ցանկացած առաջարկ կքննարկենք և լավագույնը կընդունենք:
-Ընտրացուցակների հրապարակումը, թերևս, ամենավիճահարույց հարցն է: Ինչո՞ւ իշխանությունն այս հարցում չի համաձայնում ընդդիմության հետ:
-Ընդդիմությունը դա որպես պատրվակ է օգտագործում: Չունենալով մարդկային ռեսուրս, նրանք այսպիսի հարցեր են շահարկման դաշտ բերում, որ իրենց խնդիրները չերևան: Եթե այդ քաղաքական ուժերն անգամ 2000 վստահված անձ չունեն, բնական է, որ տարբեր պատրվակներ պետք է փնտրեն: Պատկերացնո՞ւմ եք, ընտրացուցակները փակցվեն և յուրաքանչյուր գերատեսչության ղեկավար տեսնի, թե իր աշխատողներից ով չի գնացել ընտրության, սկսելու է հետապնդումը, պատժամիջոցները: Մինչդեռ ընտրության չգնալը ցանկացած մարդու իրավունքն է: Ընդդիմությունն էլ տեսնում է, թե իր մարդկանցից ով չի եկել ընտրության: Սա դեռ մի կողմ: Ընտրություններից հետո ֆեսյբուքյան էջերով իրավիճակը սրելու համար գրելու են, թե այսինչ ընտրատեղամասում եղել է կրկնաքվեարկություն, և իրավական մարմիններից պահանջելու են քննություն անցկացնել: Այսինքն, ողջ հանրապետությունը խառնվելու է իրար, աժիոտաժ է լինելու, միտինգներ են անցկացվելու: Իրենց նպատակը հենց սա է: Սրա փոխարեն առաջարկում ենք, որ մեր բոլոր քաղաքացիներն ունենան ID քարտեր: Միջազգային կազմակերպություններն առաջարկում են, որ այդ խնդիրը լուծենք իրենց աջակցությամբ: Մտածում ենք այս ուղղությամբ:
-Ընդդիմությունը ID քարտերի պարագայում անգամ վստահություն չունի, որ ընտրություններն արդար կանցնեն:
-Նրանք ամեն ինչին կասկածում են: Գիտե՞ք ինչու, որովհետև դրական որևէ բան չեն կարող նկատել: Այդ չվստահողները քաղաքական ուժեր չեն, այլ անհատներ, որոնք ժամանակին այնպիսի՜ բաներ են արել, այնքա՜ն մեխանիզմների են տիրապետում, որ ոչ մի բանի հանդեպ հավատ չունեն: Հիմա մենք այդ կեղծիքների մեխանիզմները բացառելով գնում ենք առաջ: Ավելին, ասում ենք՝ բոլոր վստահված անձինք, դիտորդները ընտրություններից անմիջապես հետո քվեարկած ընտրացուցակները նայեն, նշումներ անեն առանց տեսանկարահանելու: Փաստեր արձանագրելուց հետո պետք է դիմեն դատարան և պահանջեն բացել տրցակները: Էլ ի՞նչ պայմաններ են ուզում, որ բավարարված չեն: 2014-ին ՍԴ-ն նաև հայտարարեց, որ ցուցակներ չփակցնելը հակասահմանադրական չէ, իսկ փակցնելը սահմանադրական խախտում է: Եթե մենք այսօր տուրք տանք ընդդիմադիրների այդ պահանջին, կստացվի հակասահմանադրական քայլ ենք անում, ինչն էլ հաստատ շահարկման նյութ կդարձնեն:
-ՀԱԿ-ն առաջարկում է «4+4+4» ձևաչափով քննարկել Ձեր նշած հարցերը:
-Համաձայն ենք բոլոր ձևաչափերին, բայց նրանք ասում են, որ առաջարկությունները ոչ թե պետք է քննարկել, այլ ընդունել: Իրենք կոնսենսուս են ուզում: Երկուհոգանոց խմբակցությունը 70-ի հետ ի՞նչ կոնսենսուս: Բերում են Գերմանիայի օրինակը: Մենք գերմանացիներից հարցրել ենք, թե իրենց ընդդիմության նախաձեռնությամբ քանի օրենք է անցել: Պարզվեց` զրո: Մենք նրանց ասում ենք, եկեք քննարկենք, բայց սա չի նշանակում երկու հոգու առաջարկը պետք է ընդունենք: Նրանք անգամ խմբակցության նիստեր չեն կարողանում անել, իրենք իրենց մեջ չեն համախմբվում, 70-հոգանոց խմբակցությանը կոնսենսո՞ւս են առաջարկում: Կոնսենսուսը նշանակում է, որ լիագումար նիստերի քվեարկությունը ցանկանում են տեղափոխել մեկ խմբի մոտ, այսինքն, լիագումար նիստը բան չի ունենա անելու: Իսկ կոնսենսուսն այն ժամանակ էր, երբ սահմանադրական բարեփոխումները դրվեցին քվեարկության, և նույն մարդիկ գոռգոռոցը «կապել» էին: Իսկ այդ նախագիծն անցավ ձայների չորս հինգերորդով. սա է կոնսենսուսը: Երբ ԸՕ-ն դրվի քվեարկության, այն ժամանակ էլ կորոշվի՝ կոնսենսուս կա՞, թե՞ ոչ:
-Ասում եք՝ ինչո՞ւ պետք է երկու հոգու առաջարկն ընդունեք, այնինչ, 70-հոգանոց խմբակցությունը քաղաքական համագործակցության գնաց ընդամենը 5-հոգանոց խմբակցության հետ: Ասել է՝ եթե «քաղաքական» ցանկություն լինի՝ երկուսի առաջարկն էլ կարո՞ղ եք ընդունել:
-Կքննարկենք, եթե առողջ առաջարկ լինի, իհարկե կընդունենք: Ի՞նչը չենք ընդունում. ասում են` տեսանկարահանել, ընդունում ենք, ազգային փոքրամասնությունների հետ կապված լավ առաջարկներն ընդունում ենք, միայն ընտրացուցակների հրապարակումը չենք ընդունում ու բացատրում ենք` ինչու: Հինգ առաջարկությունից չորսին համաձայնում ենք, նրանք ասում են` չէ, ինչ ասում ենք, դրանք ընդունեք:
-ՀԱԿ-ն իշխանության անկեղծությանը չվստահելու պատճառների մեջ նշում է նաև վերջին «խայտառակ հանրաքվեն»:
-Դա ասում է ՀԱԿ խմբակցության երկու պատգամավո՞ր: Նրանց հարցրեք` վերջին անգամ ե՞րբ եք խմբակցության նիստ արել: Երբ քվորում կլինի, այն ժամանակ էլ կասենք՝ դա ՀԱԿ-ի առաջարկությունն է: Յոթ հոգով ինը կարծիք ունեն: Հինգ հոգի ներկայացնում են նույն առաջարկությունը, բայց միասնական չեն կարող հանդես գալ:
-Դուք խոսում եք ՀԱԿ-ի տարբեր թևերի մասին, ՀՀԿ-ում է կան բազո՜ւմ թևեր:
-ՀՀԿ-ի ներսում մենք բանավիճում ենք, բայց վերջնական որոշման հանգելուց հետո միասնական ենք: Եղե՞լ է այդպիսի դեպք, որ ՀՀԿ-ն միասնական չլինի:
-Ակնհայտ է, որ ներքին խմորումներ, խնդիրներ ՀՀԿ-ում՝ ինչքան ուզես:
-Դրանք մեր խնդիրներն են, որոնք կարգավորում ենք խմբակցության ներսում ու մեր լվացքը դուրս չենք հանում: Նրանք չեն կարողանում խմբակցության նիստ անել, որ իմանանք՝ ինչ են ուզում այդ մարդիկ: Թե չէ երկու հոգի նեղացած են էս ժողովրդից, կյանքից ու իրենց երկիրը մրոտելով` ադրբեջանական մամուլին նյութ են տալիս: Օրական մի վարկած են հորինում այդ երկու հոգին, հետաքրքրություն մտցնում մամուլում: Գյուղացի մարդիկ էլ, որ քաղաքականությունից լավ տեղեկացված չեն, ասում են` ուրեմն էսպես է:
-Այնպես չէ, որ մարդիկ միայն ընդդիմության ասածով են կարծիք կազմում իշխանության մասին, նրանց անվստահությունն էլ օբյեկտիվ հիմքեր ունի:
-Իրե՞նց է վստահում հանրությունը: Եթե իրենց է վստահում, ինչո՞ւ ձայների մեծամասնությունը ՀՀԿ-ն ունի: Այդ մարդիկ թող մտովի գնան իրենց անցյալ, բա եթե հասարակությունն իրենց վստահում էր, ո՞ւր գնացին: Չգնացին, խայտառակ ձևով ուղարկեցին, այդ մարդիկ իրենց վստահության չափը գիտեն: Աշխատում են մի սկզբունքով՝ եթե մի բանից օգուտ չունեն, պիտի խառնեն ամեն ինչ: Չեն մտածում, որ խառնում են երկիրը, հեղափոխական կոչեր անելով ո՞ւր են տանում: Ի՞նչ է, երկիրն ուզում են տանել դժոխքի դո՞ւռը: Դա նրանց չի հաջողվելու: Եթե ուզում են սեփական ժողովրդից վրեժ լուծել, որ ժամանակին իրենց չեն վստահել, մենք դա չենք թողնելու: Այդ չարախոսների դիմակները պետք է պատռել:
-Չե՞ք կարծում, որ այսօրվա պառակտված ընդդիմության համար մեղքի բաժին ունի նաև իշխանությունը:
-Եթե ընդդիմությունն այդքան թույլ է, որ իշխանությունը նրա հետ ոնց ուզենա կարող է վարվել, ի՞նչ ասեմ: Ընդդիմությունը պետք է առողջ լինի, որ իշխանությունն իր թիկունքում զգա նրա շունչը: Մեզ կառուցողական, բանիմաց ընդդիմություն է պետք, ոչ թե վայրահաչող, հայհոյող:
-Ինչո՞ւ Ձեր ասած ընդդիմությունը չի ձևավորվում:
-Որովհետև անհասկանալի քառյակներ, եռյակներ են կազմվում: Բոլորը հերթ են կանգնում, թե ով պետք է իշխանության հետ համագործակցի: Իշխանության հնարավորությունները չեն հերիքում, որ բոլորին պաշտոններ տա: Հիմա եթե այդ երկուհոգանոց խմբակցությանն ասենք, թե տասը պաշտոն ենք տալիս, մարդիկ չունեն, որ զբաղեցնեն այդ տեղերը: Հետն էլ մտածում են՝ շատ քննադատենք, որ իշխանությունից մեզ էլ բաժին հանեն, ձայններս կտրենք: Այդպիսի բան չկա, կարող են հանգիստ իրենց տեղում նստել:
Զրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ